2. Purpureocillium lilacinum

Το P. lilacinum είναι υαλοϋφομύκητας που βρίσκεται παντού στο περιβάλλον, στο έδαφος, σε αποσυντιθέμενο φυτικό υλικό, στον αέρα εσωτερικών χώρων και σε τρόφιμα. Έχει επίσης ανευρεθεί ως επιμόλυνση σε αντισηπτικά δέρματος και σε διαλύματα που χρησιμοποιούνται για την αποστείρωση φακών επαφής. Μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν ότι ανήκε στο γένος Paecilomyces (παλαιότερη ονομασία Paecilomyces lilacinus), αλλά νεότερες ταξινομικές μελέτες έδειξαν ότι διαφέρει γενετικά.

Η συχνότερη λοίμωξη που προκαλείται από το P. lilacinum είναι η κερατίτιδα σε κατά τα άλλα υγιείς ξενιστές, συνήθως μετά από τραύμα, χειρουργική επέμβαση ή παρατεταμένη χρήση φακών επαφής. Η δεύτερη συχνότερη κατηγορία είναι οι δερματικές και υποδόριες λοιμώξεις κυρίως σε μεταμοσχευμένους (συμπαγή όργανα, αιμοποιητικά κύτταρα), ενώ άλλοι σημαντικοί προδιαθεσικοί παράγοντες περιλαμβάνουν πρωτοπαθή ή επίκτητη ανοσοανεπάρκεια και χειρουργική επέμβαση. Το P. lilacinum  μπορεί επίσης να οδηγήσει σε διάσπαρτες λοιμώξεις, όπως μυκηταιμία, ενδοκαρδίτιδα, περιτονίτιδα, οστεομυελίτιδα, καθώς και σε εν τω βάθει ή συστηματικές λοιμώξεις. Έχουν επίσης αναφερθεί, αν και λιγότερο συχνά, και άλλοι τύποι λοιμώξεων.

Η διάγνωση βασίζεται σε συμβατικές μυκητολογικές μεθόδους, σε PCR με αλληλούχιση του ITS, αλλά και σε MALDI-TOF MS, εφόσον η βάση δεδομένων περιλαμβάνει αυτό το είδος. Οι αποικίες αναπτύσσονται γρήγορα στα καλλιεργητικά υλικά και μακροσκοπικά εμφανίζουν ανοιχτό μωβ χρώμα με βελούδινη υφή σε Sabouraud και Potato Dextrose Agar. Η μικροσκοπική εικόνα χαρακτηρίζεται από υφές με διαφραγμάτια και φιαλοειδή κονιδιογόνα κύτταρα διακλαδιζόμενα σε σχήμα πινέλου, παρόμοια με τα κονιδιογόνα κύτταρα των ειδών Penicillium, από τα οποία παράγονται ωοειδή κονίδια σε αλυσίδες. Τα στελέχη του P. lilacinus παρουσιάζουν υψηλή αντοχή στην αμφοτερικίνη Β, αλλά είναι ευαίσθητα στις αζόλες. Η συνιστώμενη αντιμυκητική θεραπεία πρώτης γραμμής, σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες (ECMM/ISHAM, 2021), είναι η βορικοναζόλη, ενώ ως θεραπεία δεύτερης γραμμής ή θεραπεία διάσωσης προτείνονται η ιτρακοναζόλη, η λιποσωμιακή αμφοτερικίνη B ή η ποσακοναζόλη.

Στην παρούσα περίπτωση ο ασθενής έλαβε τοπική θεραπεία με οφθαλμικές σταγόνες βορικοναζόλης (MIC 0.06 mg/L), ωστόσο, λόγω μη ικανοποιητικής ανταπόκρισης, υποβλήθηκε τελικά σε διαμπερή κερατοπλαστική.

[Επιμέλεια περιστατικού: Μ. Δρογκάρη-Απειρανθίτου, Ερευνητικό Εργαστήριο Λοιμώξεων, Δ’ ΠΠΚ, ΕΚΠΑ]

Βιβλιογραφία

Usuda D, Furukawa D, Imaizumi R, Ono R, Kaneoka Y, Nakajima E, et al. Purpureocillium lilacinum: A minireview. World J Clin Cases 2025. https://doi.org/ 10.12998/wjcc.v13.i29.108582.

Hoenigl M, Salmanton-García J, Walsh TJ, Nucci M, Neoh CF, Jenks JD, et al. Global guideline for the diagnosis and management of rare mould infections: An initiative of the European Confederation of Medical Mycology in cooperation with the International Society for Human and Animal Mycology and the American Society for Microbiology. Lancet Infect. Dis. 2021. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(20)30784-2.

Skiada A, Pavleas I, Drogari-Apiranthitou M. Rare fungal infectious agents: a lurking enemy. F1000Res. 2017. https://doi.org/12688/f1000research.11124.1.

Luangsa-Ard J, Houbraken J, van Doorn T, et al.: Purpureocillium, a new genus for the medically important Paecilomyces lilacinus. FEMS Microbiol Lett. 2011. https://doi.org/10. 1111/j.1574-6968.2011.02322.x.

Almeida Oliveira M, Carmo A, Rosa A, Murta J. Posaconazole in the treatment of refractory Purpureocillium lilacinum (former Paecilomyces lilacinus) keratitis: the salvation when nothing works. BMJCaseRep.2019.. https://doi.org/10.1136/bcr-2018-228645.

Turner LD, Conrad D. Retrospective case-series of Paecilomyces lilacinus ocular mycoses in Queensland Australia. BMC Res Notes. 2015. https://doi.org/10.1186/s13104-015-1591-0

Todokoro D, Yamada N, Fukuchi M, Kishi S. Topical voriconazole therapy of Purpureocillium lilacinum keratitis that occurred in disposable soft contact lens wearers. Int Ophthalmol. 2014. https://doi.org/10.1007/s10792-014-9965-1.