4. Lomentospora prolificans

Η Lomentospora prolificans (πρώην Scedosporium prolificans ή S. inflatum) απαντάται σε εδάφη μολυσμένα με υδρογονάνθρακες (εμποτισμένα με πετρέλαιο), λύματα, κοπριά και οργανικά υπολείμματα, κυρίως σε ξηρά και θερμά κλίματα. Έχει εντοπιστεί κυρίως στην Αυστραλία, στις νότιες ΗΠΑ και στην Ισπανία, σε περιοχές με έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα.

Προσβάλλει ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, όπως εκείνους μετά από μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων και, κυρίως, μετά από μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων (HCT). Μπορεί να προσβάλει το δέρμα, τα ιγμόρεια, τους πνεύμονες ή το κεντρικό νευρικό σύστημα. Στα εγκεφαλικά αποστήματα, η καθυστερημένη θεραπεία σχετίζεται με θνητότητα που υπερβαίνει το 75%. Φυλογενετικά διαφέρει από τα είδη Scedosporium και έχει επαναταξινομηθεί στο αρχικό της γένος, Lomentospora.

Η διάγνωση, όπως και σε άλλες μυκητιάσεις από υφομύκητες, βασίζεται στη μικροσκόπηση, την καλλιέργεια και την ιστολογική εξέταση. Αντίθετα με το Scedosporium, η L. prolificans δεν μπορεί να αναπτυχθεί παρουσία κυκλοεξιμίδης. Οι αιμοκαλλιέργειες είναι θετικές σε πάνω από το 50% των περιπτώσεων. Οι αποικίες είναι σκούρες γκρι έως μαύρες. Μικροσκοπικά, ο μύκητας διακρίνεται από τις φιαλοειδείς κονιδιοφόρες του, οι οποίες εμφανίζουν διόγκωση στη βάση, από όπου εκφύονται κονίδια μονήρη ή σε συστάδες. Ωστόσο, η ταυτοποίηση θα πρέπει να επιβεβαιώνεται με αλληλούχιση του γονιδίου internal transcribed spacer (ITS). Η MALDI-TOF χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο ως ταχεία και ακριβής μέθοδος ταυτοποίησης των ειδών Scedosporium και L. prolificans.

Η θεραπεία είναι δύσκολη λόγω ευρείας αντοχής στα αντιμυκητικά, με τη θνητότητα να φτάνει έως και το 95% σε σοβαρά ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς. Η βορικοναζόλη εμφανίζει την καλύτερη δράση in vitro και ενδέχεται να είναι πιο αποτελεσματική σε συνδυασμό με κολιμυκίνη, τερβιναφίνη ή κασποφουγκίνη. Οι συνδυασμοί αζολών με τερβιναφίνη και η διαδοχική χορήγησή τους επίσης φαίνεται να είναι αποτελεσματικοί. Η εμφάνιση της ολοροφίμης (olorofim) ως νέου αντιμυκητικού παράγοντα προσφέρει μια πολλά υποσχόμενη εναλλακτική, χάρη στις χαμηλές MIC σε πειραματικό μοντέλο ποντικιών. Η θεραπευτική προσέγγιση της L. prolificans βασίζεται στην αποκατάσταση της ανοσολογικής κατάστασης του ασθενούς, στο χειρουργικό καθαρισμό των προσβεβλημένων ιστών και στη χορήγηση βορικοναζόλης σε συνδυασμό με τερβιναφίνη ως επιλογή πρώτης γραμμής.

Στην παρούσα περίπτωση η ασθενής έλαβε αντιμυκητική αγωγή με βορικοναζόλη. Παρά την υψηλή MIC (8 mg/l), οι καλλιέργειες γρήγορα αρνητικοποιήθηκαν. Ωστόσο, η ασθενής κατέληξε λόγω της ταχείας επιδείνωσης της υποκείμενης νόσου.

[Επιμέλεια περιστατικού: Μ. Δρογκάρη-Απειρανθίτου, Ερευνητικό Εργαστήριο Λοιμώξεων, Δ’ ΠΠΚ, ΕΚΠΑ]

Βιβλιογραφία

Skiada A, Pavleas I, Drogari-Apiranthitou M. Rare fungal infectious agents: a lurking enemy. F1000Res. 2017 Oct 31;6:1917. doi: 12688/f1000research.11124.1.

Hoenigl M, Salmanton-García J, Walsh TJ, Nucci M, Neoh CF, Jenks JD, Lackner M, Sprute R, Al-Hatmi AMS, Bassetti M, et al. Global guideline for the diagnosis and management of rare mould infections: an initiative of the European Confederation of Medical Mycology in cooperation with the International Society for Human and Animal Mycology and the American Society for Microbiology. Lancet Infect Dis. 2021 Aug;21(8):e246-e257. doi: 1016/S1473-3099(20)30784-2.

Konsoula A, Agouridis AP, Markaki L, Tsioutis C, Spernovasilis N. Lomentospora prolificansDisseminated Infections: A Systematic Review of Reported Cases. Pathogens. 2022 Dec 31;12(1):67. doi: 3390/pathogens12010067.

Marinelli T, Kim HY, Halliday CL, Garnham K, Bupha-Intr O, Dao A, Morris AJ, Alastruey-Izquierdo A, Colombo A, Rickerts V, Perfect J, Denning DW, Nucci M, Hamers RL, Cassini A, Oladele R, Sorrell TC, Ramon-Pardo P, Fusire T, Chiller TM, Wahyuningsih R, Forastiero A, Al-Nuseirat A, Beyer P, Gigante V, Beardsley J, Sati H, Alffenaar JW, Morrissey CO. Fusarium species, Scedosporium species, and Lomentospora prolificans: A systematic review to inform the World Health Organization priority list of fungal pathogens. Med Mycol. 2024 Jun 27;62(6):myad128. doi: 1093/mmy/myad128.

Vanbiervliet Y, Van Nieuwenhuyse T, Aerts R, Lagrou K, Spriet I, Maertens J. Review of the novel antifungal drug olorofim (F901318). BMC Infect Dis. 2024 Nov 7;24(1):1256. doi: 10.1186/s12879-024-10143-3.