Η σημασία της Ιατρικής Μυκητολογίας – Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Μυκητολογίας

Η σημασία της Ιατρικής Μυκητολογίας έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω της σταθερής αύξησης του αριθμού και της σοβαρότητας των μυκητιάσεων και της μεγάλης ποικιλίας των υπεύθυνων μυκήτων που αναδύονται λόγω των νέων περιβαλλοντικών συνθηκών του ανθρώπινου ξενιστή. H βασική έρευνα χρησιμοποιώντας τη σύγχρονη γενετική, μοριακή βιολογία, ανοσολογία, βιοχημεία και άλλες ερευνητικές τεχνικές έχει εφαρμοστεί σε παθογόνους μύκητες σε ανθρώπους και ζώα, και συνέβαλε στην καλύτερη ανίχνευση και ταξινόμηση των μυκήτων. Σημαντική πρόοδος έχει επιτευχθεί στη χημειοθεραπεία τόσο των απειλητικών για τη ζωή εν τω βάθει μυκητιάσεων όσο και των χρόνιων επιφανειακών μυκητιάσεων.

Οι μύκητες είναι η πολυπληθέστερη μορφή ζωής στον πλανήτη, με περίπου 12 εκατομμύρια είδη να υπάρχουν παγκοσμίως. Τα περισσότερα δεν έχουν ταξινομηθεί ποτέ. Μόνο ένα κλάσμα αυτών των ειδών μολύνει τους ανθρώπους, αλλά ευθύνονται για περίπου ένα δισεκατομμύριο μολύνσεις κάθε χρόνο.

Οι μυκητιάσεις σκοτώνουν περισσότερους από 1,5 εκατομμύριο και επηρεάζουν πάνω από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους. Ωστόσο, εξακολουθούν να είναι ένα παραμελημένο θέμα από τις αρχές δημόσιας υγείας, παρόλο που οι περισσότεροι θάνατοι από μυκητιάσεις μπορούν να αποφευχθούν. Σοβαρές μυκητικές λοιμώξεις συμβαίνουν ως συνέπεια άλλων προβλημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένου του άσθματος, του AIDS, του καρκίνου, της μεταμόσχευσης οργάνων και των θεραπειών με κορτικοειδή και άλλα ανοσοτροποποιητικά φάρμακα

Η έγκαιρη ακριβής διάγνωση επιτρέπει την άμεση αντιμυκητιασική θεραπεία. Ωστόσο, αυτή συχνά καθυστερεί ή δεν είναι διαθέσιμη, οδηγώντας σε θάνατο, σοβαρή χρόνια νόσο, ή τύφλωση.

Ο αριθμός των αναφερόμενων μυκητιάσεων αυξήθηκε επίσης κατά 400% μεταξύ 1998 και 2015, πιθανώς λόγω της κλιματικής αλλαγής. Άλλες μυκητικές λοιμώξεις φαίνεται να έχουν αυξηθεί ως αποτέλεσμα της Covid-19, συμπεριλαμβανομένης της ασπεργίλλωσης και της μουκορμυκητίασης,. Επειδή αυτές οι λοιμώξεις είναι πιο συχνές σε άτομα με ανοσοκαταστολή ή βλάβη στους πνεύμονες, υπάρχει η υποψία ότι αξιοποιούν τη ιστική βλάβη που προκάλεσε ο SARS-CoV-2.

Πρόσφατες παγκόσμιες εκτιμήσεις υπολογίζουν ότι περισσότερες από 3.000.000 περιπτώσεις χρόνιας πνευμονικής ασπεργίλλωσης, ~223.100 περιπτώσεις κρυπτοκοκκικής μηνιγγίτιδας που επιιπλέκουν το HIV/AIDS, ~700.000 περιπτώσεις διηθητικής καντιντίασης, ~500.000 περιπτώσεις πνευμονίας από Pneumocystis jirovecii, ~250.000 περιπτώσεις διηθητικής ασπεργίλλωσης, ~100.000 περιπτώσεις διάχυτης ιστοπλάσμωσης, πάνω από 10.000.000 περιπτώσεις μυκητικού άσθματος και ~1.000.000 περιπτώσεις μυκητικής κερατίτιδας συμβαίνουν ετησίως.

Αν και η επιδημιολογία των μυκητιάσεων έχει αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια, τα είδη Aspergillus, Candida, Cryptococcus, Pneumocystis jirovecii, οι ενδημικοί δίμορφοι μύκητες όπως το Histoplasma capsulatum και οι μουκορμύκητες όπως ο Rhizopus, παραμένουν τα κύρια παθογόνα που ευθύνονται για την πλειοψηφία των περιπτώσεων σοβαρής μυκητικής νόσου. Η Candida albicans είναι ο κύριος παράγοντας υπεύθυνος για βλεννογονίτιδα, ο Aspergillus fumigatus για τις περισσότερες αλλεργικές μυκητιάσεις και τα είδη Trichophyton, ειδικά το T. rubrum, για τις δερματομυκητιάσεις .

Οι μυκητιάσεις σκοτώνουν περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο – περισσότερους από τη φυματίωση ή την ελονοσία – και ο αριθμός αυξάνεται. Οι μύκητες γίνονται επίσης όλο και πιο ανθεκτικοί στον μικρό αριθμό των διαθέσιμων θεραπειών και υπάρχουν πολύ λίγες εναλλακτικές λύσεις στα σκαριά.

Ο κόσμος ήταν σχετικά απροετοίμαστος για μια πανδημία ιού όταν χτύπησε η Covid-19, αλλά τουλάχιστον οι επιστήμονες ανέπτυξαν ήδη εμβόλια για τον κορωνοϊό. Δεν υπάρχουν όμως ανθρώπινα εμβόλια κατά των μυκήτων.

Tον Οκτώβριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε τη λίστα με τα μυκητικά παθογόνα προτεραιότητας, στην πρώτη παγκόσμια προσπάθεια για τη δημιουργία μιας μυκητολογικής λίστας με τους 19 πιο επικίνδυνους για τον άνθρωπο μύκητες. «Παρά το γεγονός ότι αποτελούν αυξανόμενη απειλή για την ανθρώπινη υγεία, οι μυκητιάσεις ελκύουν πολύ λίγη προσοχή και πόρους παγκοσμίως», ανέφερε η έκθεση. «Όλα αυτά καθιστούν αδύνατη την εκτίμηση της ακριβούς επιβάρυνσης των μυκητικών λοιμώξεων και, κατά συνέπεια, είναι δύσκολο να κινητοποιηθεί η πολιτική και η προγραμματική δράση».

Όσο σοβαρές κι αν είναι αυτές οι μυκητιάσεις , είναι σωτήριο το ότι οι περισσότερες δεν μεταδίδονται από άτομο σε άτομο. Αντίθετα, συνήθως μεταδίδονται από το περιβάλλον, γεγονός που τείνει να περιορίζει την εξάπλωσή τους τοπικά και να μη προκαλούν πανδημίες. Η μουκορμυκητίαση, για παράδειγμα, είναι 70 έως 80 φορές πιο διαδεδομένη στην Ινδία από ό,τι στον υπόλοιπο κόσμο. Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα. Η Candida auris , που μας ήρθε «από το πουθενά» και πιθανά εμφανίστηκε λόγω της κλιματικής αλλαγής, ήταν άγνωστη στην επιστήμη μέχρι που βρέθηκε στον ακουστικό πόρο μιας 70χρονης στο Τόκιο το 2009. Μέσα σε μερικά χρόνια, έχουν αναφερθεί λοιμώξεις σε όλη την Ασία, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Έχει διαδοθεί πλέον σε όλο τον κόσμο και έγινε ένας πραγματικός εφιάλτης στα νοσοκομεία επειδή είναι ανθεκτική σε πολλά αντιμυκητικά φάρμακα πρώτης γραμμής. Είναι επίσης μερικώς ανθεκτική στα απολυμαντικά και τη θερμότητα, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την εξάλειψή της. Η ανίχνευσή της μπορεί να προκαλέσει το προσωρινό κλείσιμο ολόκληρων θαλάμων νοσοκομείων.

Με τόσα πολλά είδη μυκήτων στο περιβάλλον, η προσοχή για τις αναδυόμενες απειλές από μύκητες είναι ένα τρομακτικό σενάριο, ενώ ο αριθμός των επιστημόνων με εξειδίκευση στη Μυκητολογία, οι οποίοι θα μπορούν να παρακολουθούν όλα αυτά τα φαινόμενα, είναι μικρός. Η εκπαίδευση περισσότερων από εμάς στον ενδιαφέροντα αυτό τομέα αυτό θα ήταν μια καλή αρχή. Όσο όμως οι μύκητες αποτελούν κίνδυνο, τόσο παρουσιάζουν και ευκαιρίες. Το πρώτο αντιβιοτικό στον κόσμο, η πενικιλίνη, ανακαλύφθηκε σε μύκητα. Ποιος ξέρει τι άλλα χημικά μυστικά και τεχνάσματα κρύβουν στα μυκήλιά τους; Όπως τα βακτήρια ή οι ιοί, οι μύκητες είναι αρχαίοι και υπάρχουν παντού! Η υποτίμησή τους θα ήταν λάθος.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΕΤΡΙΚΚΟΣ

Ομότ. Καθηγητής Παθολογίας - Λοιμώξεων

Πήγες :1.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35352028/